Đưa những người thực lên cõi thần linh, rồi còn kéo những người ở cõi thần linh về với cuộc sống thực, ấy là vào những trường hợp mã các tổ sư nghề là những nhân vật truyền thuyết, nhân vật cổ tích nhu ta đã biết trên kia. Điều này cũng dễ hiểu. Phải có một biểu tượng thiêng liêng để làm chỗ dựa tinh thần. Nhưng khi không có người thực để biểu tượng hóa, thì có thể mượn các biểu trưng ấy trong kho truyện truyền kỳ, không ai có thể băn khoăn hay hoài nghi gì được cả. Có thể mượn được nhân vật trong truyền thuyết thì sao lại không mượn được nhân vật của lịch sử. Và thế là không ít những anh hùng dân tộc, những chiến sĩ, và cả những người phụ nữ ít nhiều có gắn bó với lịch sử, đều được tôn làm Tổ nghề – Thao tác nghệ thuật ở đãy cũng vô cùng biến hóa. Có một bà mẹ Âu Cơ dạy dân làm bánh, dệt vải thì chẳng lẽ những cô con gái của Bà lại vô tình với dân chúng ư? Thế là xuất hiện những công chúa Xuân Nương, Đạm Nương bày cho cái nghề làm bánh trôi, bánh mật. Còn nhu bà Nguyễn Thị Ngọc Liệu, vợ của chúa Trịnh Tráng thì có phải là người sáng chế ra cây mía đãu (cây mía là của cả Đông Nam Á). Bà cũng chẳng phải là một chủ đồn điền, trồng mía, mà chỉ là con một gia đình có vườn mía thôi. Song cũng chỉ cần có thế là bà vẫn được tôn thành bà chúa Mía để làm vẻ vang cho những người dân xứ Đoài hồi thế kỷ XVII này. Quan niệm tôn vinh tổ sư nghề rộng rãi, mà cũng rất thiết thực và cảm động.
Để tạo nên các biểu tượng Tổ sư nghề, người dân ta đã có những biện pháp nghệ thuật như vậy để hình thành nên một hàng ngũ bách nghệ tổ sư, có thực, có mơ để thỏa mân được niềm tin của họ. Niềm tin mộc mạc ngây thơ, nhưng có lý luận hẳn hoi (dù không có nhà học giả nào trước đấy đã tổng kết nên lý luận ấy); chứ không nhiều điểm mơ hồ như tín ngưởng đa thần, mặc dầu khuynh hướng đa thần ở đãy vẫn đậm. Từ sự hình dung ấy trong tâm trí, đến việc tạo nên những nghi thức tế tự, cúng bái, mở các hội hè, lập các bàn thờ, các đền miếu v.v… cũng là một bước không dài. Song những nghi thức cúng tế ở đãy cũng có một nét khác các loại tín ngưỡng khác. Cúng bái, kỷ niệm các tổ sư ngành nghề thường có hai hình thức không được gặp ở nhiều nghi thức tín ngưỡng khác, hoặc nếu có thì không có đầy đủ.
Từ khóa tìm kiếm nhiều: lễ hội dân gian
0 nhận xét:
Đăng nhận xét